Kruger test,Morfoloji test
Spermoqramma
Spermoqramma eyakulyasiyanın analizidir (kişi reproduktiv vəzilərinin sirri), hamilə qalma qabiliyyətini qiymətləndirmək, həmçinin kişilərdə uroloji xəstəliklərin (prostatit, varikosel, CYBE və s.) aşkarlanması üçün istifadə olunur. Sperma morfologiyası Kruger metodu ilə qiymətləndirilir.
Sperma analizi kişilərdə məhsuldarlığı qiymətləndirmək üçün əsas test olmağa davam edir. Amma bu laboratoriya müayinəsi həm də uroloji xəstəliklərin diaqnostikasında mühüm üsuldur. Beləliklə, prostat vəzinin yoluxucu iltihabı ilə viruslar və bakteriyalar birbaşa sperma hərəkətliliyini dəyişə bilər. Məsələn, Mycoplasma genitalium və Ureaplasma urealyticum spermanın başına və orta hissəsinə yapışır və bununla da təkcə onların hərəkətliliyini deyil, həm də mayalanma qabiliyyətini dəyişir. Mikrob toksinləri və ikincil iltihabi zədələnmə zamanı ayrılan maddələr də spermatogenezə mənfi təsir göstərir. İltihabi prosesin fonunda öz mikrob hüceyrələrinə qarşı antikorlar yarana bilər. Bu, bakteriyaların, virusların və göbələklərin öz qabığına yapışma qabiliyyəti ilə bağlıdır və bununla da otoimmün reaksiyalara səbəb olur. Antikorların olması, öz növbəsində, spermanın keyfiyyət və kəmiyyət xüsusiyyətlərinin azalmasına səbəb olur.
Analizin üsulu: Mikroskopiya.
Analiz üçün hansı biomaterial istifadə edilə bilər? Eyakulyasiya.
Analizə necə düzgün hazırlaşmaq olar?
· Boşalmadan 2 gün və 7 gündən çox olmamaq lazımdır. Tədqiqatı təkrarlayarkən, əldə edilən nəticələrdəki dalğalanmaları azaltmaq üçün eyni abstinens dövrlərinin təyin edilməsinə üstünlük verilir.
· Tamamilə aradan qaldırın:
1) 6-7 gün ərzində pəhrizdən spirt;
2) tədqiqatdan 24 saat əvvəl dərman qəbul etmək (həkimlə razılaşdırılmaqla);
3) 7 gün ərzində yüksək temperatura məruz qalma (hamam/sauna ziyarəti, sənaye hipertermi, qızdırma);
4) müayinədən 72 saat əvvəl fiziki prosedurlar və rentgen müayinəsi.
· Hər hansı intoksikasiyanı (tütün, narkotik, iş yerində, dərman və zəhərli maddələr) istisna etmək tövsiyə olunur. Zəhərlənmə halında, tədqiqat ondan sonra 5-10 gündən gec olmayaraq aparılmalıdır.
· Soyuqdəymə və qızdırma ilə baş verən digər kəskin xəstəliklərin müalicəsindən sonra 7-10 gündən sonra testin aparılması məsləhət görülür.
· Prostat masajından sonra müayinə 3-4 gündən gec olmayaraq aparıla bilər.
· Sidik-cinsiyyət sisteminin iltihabi xəstəliklərinin müalicəsindən sonra 2 həftədən sonra testdən keçmək məsləhətdir.
· Eyakulyasiyanın doğulması ərəfəsində ağır fiziki aktivliyi və münaqişə vəziyyətlərini istisna etmək lazımdır.
· Eyakulyasiyanı toplamadan əvvəl sidik kisəsini boşaltmalısınız.
· Eyakulyasiyanı toplamaq üçün prezervativ və ya sürtkü yağlarından (o cümlədən tüpürcək) istifadə etmək qadağandır.
· Mastürbasyondan əvvəl cinsiyyət orqanlarını və əllərinizi yumalısınız.
· Eyakulyasiya tamamilə yığılmalıdır.
Analiz nə üçün istifadə olunur?
• Məhsuldarlıq dərəcəsini müəyyən etmək;
• reproduktiv sistemin patologiyalarını müəyyən etmək;
• konsepsiyaya mane olan səbəbləri müəyyən etmək;
• yardımçı reproduktiv texnologiyalardan (məsələn, süni mayalanma) istifadə imkanlarının qiymətləndirilməsi;
• uroloji xəstəliklərin differensial diaqnostikası üçün (məsələn, prostatit);
• müalicənin effektivliyinə nəzarət etmək;
• vazektomiyanın effektivliyinə nəzarət etmək.
Analiz nə vaxt təyin olunur?
• Hamiləliyin planlaşdırılmasından əvvəl, həkim konsepsiya ilə bağlı problemlərin ola biləcəyindən şübhələnirsə (məsələn, viral parotit tarixi);
• sonsuz ər-arvadın müayinəsi zamanı;
• köməkçi reproduktiv texnologiyalardan istifadəyə hazırlıq zamanı (məsələn, IVF);
• kontrasepsiya üçün cərrahi üsullardan (vazektomiya) istifadə etdikdən sonra onların effektivliyinə nəzarət etmək;
• spermatogenezə təsir edən əməliyyatdan sonra (məsələn, varikosel üçün əməliyyatdan sonra);
• xəstədə uroloji xəstəlik şübhəsi varsa;
• effektivliyə nəzarət etmək üçün terapevtik müalicədən sonra.
Toplanmış boşalmanın aşağı həcmi seminal veziküllərin və ya prostat vəzinin tıxanmasını və ya disfunksiyasını (məsələn, yapışmalar və ya şişlər) göstərə bilər. Daha az sperma daha az sperma deməkdir, bu da mayalanma qabiliyyətinizə təsir edə bilər. Spermanın daha böyük bir həcmi, spermanın konsentrasiyasını seyreltərək, həddindən artıq miqdarda maye hissəsini göstərir. Artan pH kəskin infeksiyanın mümkün mövcudluğunu, azalmış pH isə xroniki infeksiya və sperma hərəkətliliyinin pozulmasını göstərir. Eyakulyasiya sarı və ya çəhrayı olmamalıdır, əks halda bu, iltihabı və ya qanı göstərə bilər (məsələn, xəsarətlər, prostat şişləri səbəbindən).
Sperma əvvəlcə qalın olmalı, sonra 10-30, maksimum 60 dəqiqə ərzində maye halına gəlməlidir. Bu baş verməsə, gələcəkdə spermanın hərəkəti çətinləşə bilər.
Sperma konsentrasiyası (sperma sıxlığı) bir mililitr sperma üçün milyonlarla sperma ilə ölçülür. Daha az mikrob hüceyrələri və/yaxud mikrob hüceyrələrinin daha az konsentrasiyası konsepsiya şansını azalda bilər.
Hərəkətlilik nümunədəki hərəkətli sperma faizi və onların sürəti və hərəkət istiqamətinin təxminidir. Onların ən azı 50%-i boşalmadan bir saat sonra mobil olmalı və müəyyən sürətlə düz xətt üzrə irəliləməlidir. Bu göstərici sıfırdan (hərəkətsiz) 4-ə qədər dəyişir. Spermanın yarısından az hissəsi hərəkətlidirsə, onların “ölü” hissəsinin faizini müəyyən etmək üçün rəngləmə üsulundan istifadə olunur. Bu üsula spermanın canlılıq testi deyilir.
Nəticəyə nə təsir edə bilər?
Aşağıdakılar aşağı qiymətləndirilmiş rəqəmlərə səbəb ola bilər:
• müəyyən dərman və maddələrin qəbulu (məsələn, anabolik steroidlər);
• genitouriya sisteminin xəstəlikləri (prostatit, cinsi yolla keçən xəstəliklər və s.) və digər bədən sistemləri (məsələn, endokrin pozğunluqlar, onkopatologiya);
• anadangəlmə anomaliyalar (məsələn, kriptorxizm) və genetik patologiyalar;
• autoimmun proseslər;
• müəyyən dərman vasitələrinə məruz qalma;
• zədələr (məsələn, dağ velosipedinə ehtiras xayaların kiçik travması nəticəsində sperma hərəkətliliyinin azalması ilə bağlı ola bilər), vibrasiyaya tez-tez məruz qalma;
• artıq çəki (daha anormal sperma);
• balanssız qidalanma, uzun müddət aclıq, pis yemək vərdişləri (məsələn, C, B12, E vitaminlərinin və sink çatışmazlığı mikrob hüceyrələrinin fəaliyyətinə təsir göstərə bilər);
• xayaların uzun müddət qızdırılması (məsələn, dizinizdə dizüstü kompüterlə işləmək, dar, qalın alt paltarı);
• həddindən artıq fiziki fəaliyyət və ya əksinə, fiziki hərəkətsizlik;
• vas deferens-in obstruksiyası (məsələn, iltihabdan sonrakı bitişmələrə görə).